Ben lise son sınıf öğrencisi 17 yaşında bir gencim. Gerek arkadaş çevremden gerek kendi yaşadıklarımdan gençlerde dinden uzaklaşmaya hatta dinden çıkmaya neden olan sebepleri birinci kişi ağzıyla anlatmaya çalışacağım.
Buradaki önemli detay dinden kopuş yaşayan bu kişilerin dini bilgisi zayıf ya da dini iyi bilseler bile yeni yorumları öğrenmedikleri için yine çağ dışı buluyor olmalarıdır. Ama büyük çoğunluk zaten dini çok bilmeyen ve hayatta çok önemsemeyen kişiler.Çevremde genelde gördüğüm kadarıyla gençlerden bir kısım dini artık demode, vahşice ve saçma olarak yorumluyor. (Bu yorumların temel argümanlarını yeni ateizm olarak özetleyebilirim. Birazdan yeni ateizmin ateizmden farkına da değineceğim.) Bu yorumun oluşmasına sebep olan algılar ise belli din adamlarının ya da ailelerin tavırlarıdır. Bunu açıkça gördüm ve de etkilendim. "Müslüman müzik dinlemez, kadın öyle sokakta dolaşmaz, bilim milim bunlar boş işler" gibi söylemler günümüzde özellikle dinin ne olduğunu tam bilmeyen gençleri dine karşı tavır almaya zorluyor. Herhangi bir ateizm sitesine birkaç dakika bakarak bunu anlayabilirsiniz. Böyle kötü etkilenen gençler istediği ideali yaşamak için dini önünde bir engel olarak görüyor ve anında bir anti-islam sitesinden bazı argümanlar bulup dinden çıkabiliyor.
Bazı örnekleri vereceğim:
- Bir tıp öğrencisi İslam' da savaşın emredildiğini söyledi ve dine mesafeli durmaya başladı.
- 9. sınıfta bir deist arkadaşım dinde aradığını tam olarak bulamadığını ve deist olduğunu söylemişti.
- Yine 9. sınıfta ailesi dindar bir arkadaşım din dersinde de deizmi öğrendiği anda deist oldu. Ailesinin dine yaklaşımından etkilendiğini söyledi.
- Bir biyoloji öğrencisi Kur'an'dan bazı kesimleri Yunan mitine benzediğini söyleyerek ateizmi benimsedi. İşin garibi ise ateizmi hiç araştırmadığını ve teist argümanları da incelemediğini söylemişti. (Müslüman olmamak için elinden geleni yapmış)
Bahsettiğim konuların akademik olarak ele alındığını da zaten görmüştüm. Peki gençlerin bu kopuş süreci nasıl hızlanıyor ve nasıl gerekçeler buluyorlar? Yazının başlarında dediğim gibi yeni ateizm argümanları…
Yeni Ateizm Nedir?
Yeni ateizm özellikle son yıllarda artmaya başlayan bir söylemdir. Ateizm lehine argüman getirmek, teizm argümanlarını eleştirmek yerine sözde din adına gerçekleşen terör olaylarını, bazı baskıcı şeriat rejimlerinin uygulamalarını, iyilik-kötülük problemi gibi sorunları esas alırlar. Halbuki Avrupa'da aydınlanma çağıyla entelektüel kesimde yayılan ateizm/deizm argümanları Tanrı'nın varlığı-yokluğu, teist felsefe eleştirisi, dinlerin rasyonelliği gibi meseleleri incelemiş ve bunu dindarlara saldırmak için bir araç olarak da görmemişlerdir.
Marx bile "Din afyondur." demeden önce dinin toplumu nasıl bir arada tuttuğundan bahseder. Amacı dini değil sınıf farkını yıkmaktır. Ya da Bakunin Anarşizm'inde bir insanın kendi araştırma ve iradesiyle Tanrı'ya inandığı sürece özgür iradenin mevcut olacağını bu yüzden bir dindarın da anarşist olabileceğini söylemiştir.
Çokça öne çıkan bir diğer mesele din-bilim çatışmasıdır. Ama burada yeni ateistlerin üstünde durduğu konu evrenin başlangıcı, varoluş gibi meseleler değildir. Dini mistik bir mitoloji olarak ele alıp bunun akıl ve bilim dışı olduğunu söylerler. Halbuki doğru din anlayışı zaten bu değildir. Kaldı ki dinamiğin kurucusu ve dindar bir Hristiyan olan Newton ateist ve deistlere tepki göstermiş "Tanrı özgürdür. Onun elini kolunu bağlayamazsınız." demiştir. Newton gibi birisi mucizelere göre Tanrı inancına karar vermemiş; önce Tanrı varlığı üstüne düşünüp sonra zaten üstün bir gücün isterse kendi koyduğu doğa kanunlarına müdahale edebileceği sonucuna varmıştır.
Son olarak şunu da söyleyeyim bu insanların neye inanıp inanmadığına dair bir fikri yok. Her gün dua ederek güne başlayan ateistler biliyorum (Örnek anket: Link) Ayrıca dini açıdan bir rol model bulamamak örnek kimse olmaması da var.
İnternet ve Sosyal Medya/ Militan Ateistler
Sosyal medyanın verdiği rahatlık hissi sayesinde militan ateizm çok rahat kendini ifade etmiştir. Temelinde 1980'lerde başlayan islamofobik propagandalar yatmaktadır. Kişinin iç dünyasında yaşadıklarından ziyade topluma ve toplumdaki din anlayışına bir tepki olarak oluşmuştur. Yeni ateizmin argümanlarını kullanarak dindar kesimlere saldırır. Çevremde ise gördüğüm kadarıyla yönetimin İslam'ı kalkan gibi kullanması sonucu artmıştır. Yine bazı ateist forumlar ve söylemler incelenecek olursa ateizmle muhalifliğin harmanlandığı görülmektedir.
NOT: Bence gençlerin daha çok dinlenmesi, ne hissettiklerinin bilinmesi gerek; gelenekçilik hiç bize göre değil. İslam'ı terk eden gençlerin büyük çoğunluğu benimsedikleri ateizm/deizm gibi kavramları çok sığ olarak biliyor. Mesele dinde değil dinin nasıl yansıtıldığında.
Oktay
Twitter: @oktt_gazel01
10 Yorumlar
Gençlerde dinden uzaklaşma, ya da gençlerin herhangi bir inanç veya ideolojiye yönelmeleri çoğunlukla taklit yoluyla ve badit vasıtalarla olur, derin araştırma sonucu değildir.
YanıtlaSilEğer gençlerde dinden uzaklaşma varsa bu aslında genç olmayan ileri yaşlardaki insanlarda, özellikle rol model olabilen meşhur veya entelektüllerde dinden uzaklaşma olduğu anlamına gelir.
Uzun yıllar dindar yaşamış uzman bir ilahiyatçı dşnden uzaklaştığı ve fikirlerini açığa vurduğu zaman bunun gençlerdeki etkisi çok daha faxla olmaktadır.
90 lı yıllarda gençken islamı ideal edinmiş, fakat ilerleyen yaşlarında bugün artık islama güvenmeyen çok insan var, bir çoğu da uzun süre yaşadıkları dini sorgulayıp karar veren insanlar.
Bunların gençler üzerindeki tesiri büyük oluyor. İnernet ve medya sayesinde bu tür sorgulama ve dinden uzaklaşmalara herkes ulaşabiliyor ve ekti artıyor.
Evet gençler dinden uzaklaşıyor, bu bize aslında ileri yaşlı etkili "aksaçlılar" arasında dinden uzaklaşmanın yaygın olduğunu gösteriyor.
Yazar dinleri tam olarak araştırmadan bir insanın ateist olmasını garipsemiş, ama bir insan dinleri araştırmadan dindar da olabiliyor. Gerçekten araştırmaya değer bir şey mi, belki basit bir tercih sadece bir inanç. Sonuçta bilgi seviyesini artırarak inancını artırmak da kendi içinde bir tutarsızlık barındırıyor. İnanç ve bilimi uzlaştırmaya çalışanları eleştiren Dücane vb. birçok kişi var, inanç ve bilgiyi farklı kategoride değerlendirirler. Haksız da sayılmazlar. Ebubekir şıp diye inandı derken bu durumu överiz ama şıp diye ateist oldu ama olmaz araştıracaksın demek tutarsızlık gibi kalıyor o zaman.
YanıtlaSilBasit bir tercih aslında, lisede agnostik, septik olduğum dönem olmuştu. Hiçbir şey bilmiyordum dinle ilgili de birçok şey saçma geliyordu. Sonra Gülencileri tanıdım. Hayatımın 10 yılı onlarla geçti. Şu an ki gençler arasında deizm ve ateizm yaygın bunun bana göre önemli bir noktası da Gülen cemaatinin artık olmaması. Çok etkili ve güçlü dershaneleriyle tüm gençliği az buçuk kafalayan bir cemaatti. Ateist olmanızı engelleyip sizi Gülen putuna tapmanızı sağlayıp sizi piyon yapıyorlardı. Bilgisiz olan dindarı da bilgisiz olan ateisti de kandırıp fikrini değiştirtmek mümkündür. Evet bu zamanın gençleri az İslam'ı bilen iyi bir demagog olan bir irşatçı tarafından çok güzel kandırılıp tekrar Müslüman yapılabilir, aynı şekilde Hristiyan da yapılabilir. İnsanı kandırmak kolay, özellikle bilgisizse. Ama öğrenmeyi öğretip, bilgi edinmeyi öğretirseniz ve git tüm kaynakları kendin oku derseniz gene geleceği nokta Ateizm gibi bir şey olacaktır.
İslam'da kölelik varmış ben ateist oldum diyen genç bir kişiyi, günümüz hocaları yaptıkları tevil ve demagoji ile çok güzel İslam'da kölelik olmadığına, olsa bile bunun o zaman şartları olduğuna vs. ikna eder. Ee beni etti işte Fethullah Gülen, 10 sene öyle geçti. Sonra araştırınca tekrar başa dönüyorsun o gençken çıkardığın sonuç aslında doğruymuş, İslam dininde tevili mümkün olmayan dolu şey var. 10 sene sonra değişmek daha zor oluyor etrafında artık dindar bilinip, 10 sene boyunca din kitabı okuyup ama gençken bilgisizce çıkardığın sonucun doğru olduğunu anlaman.
Oktay,
YanıtlaSilOncelikle fikirlerini paylastigin,emek ve zaman harcayip dile getirdigin icin tesekkurler.
Cok sukur ki simdiki nesil bizim gecirdigimiz dini tramvayi yasamiyor..Cogu akp nin iktidara gelmesiyle dindarlara imkan verilmiyir,eziliyor,asagilaniyor soyleminden iyi kotu bizler kadar etkilenmeden buyudu...
Ikincisi internet cok onemli bir yere sahip bu gelisimde,herkesin elinde internet var ve sadece bir kaynaktan bilgi alarak hayatlarini yasamiyorlar.Cok farkli bilgi,dusunce ve kaynaklara aninda ulasabiliyor simdiki gencler,biraz merak eden bir konu ile alakali tonlarca bilgiye ulasabilir.
Ucuncusu,gelenekselligimiz herseyi duraganlastiriyir,turk halki cok az okuyor,hersey cok hizli degisirken,halk hic degismek istemiyor..degisimi sevmiyoruz e tabi internet cagindayiz,ister degis ister degisme,aradaki fark bicakla kesilmis gibi artiyor..
Dorduncusu,bilime saygi yok,dini soylemler demode,ornek insan yok,herkes biryol tutturmus ahlakli ahlaksiz goturuyor,gencler napsin..
Fetö 'nün ve mevcut iktidarın yaptıklarından sonra millet dinden soğudu.Riyakârlık,zulüm,hırsızlık,kul hakkı yeme,dini herşeye alet etme ne ararsan bunlarda var.İşin acısı tüm bunları din kisvesi altında yapmaları.Ama bu konularda kimse Fetö 'nün eline su dökemez.Alcaklıkta bir numara!
YanıtlaSilGençlerin bunları görüp dindarlardan tiksinmemesi normal mi?
Gençler tabii ki yoğun bir şekilde dinden uzaklaşıyor. Bunun ana nedeni müslümanların değişen dinamiklere cevap vermekten çok çok uzak olmaları. Müslümanlar doğru dürüst filim yapamaz, müzik beceremez (arabesk ilahileri saymazsanız), oyun üretemez, hiç bir dünyevi konuda gençlere sunacak bir şeyimiz yok. Adam bakıyor ki müslümanlar camiye gider, elde tesbih kuran okur hepsi bu kadar. Televizyona bakınca Cübbeli Ahmet'i ya da İhsan Şenocak'ı görür. İslamcı lider olarak gördüklerine de zaten son derece antipatik bakıyorlar. Bu şartlarda gençlerin İslamiyet'e merak duymaları ya da zıt bakmamaları zaten olağanüstü bir durum olur.
YanıtlaSilEvrenin yaşı konusunda Cübbeli Ahmet diyordu ki, "bu bilimadamları evrenin yaşını 14 milyar olarak buluyorlar, hata yapıyorlar, virgül kaydırmışlar". Yani diyor ki bilim adamları virgül hatası yapmış. Şimdi bunu dinleyen genç ne düşünür acaba?
Cübbeli ve diğer ehli sünnet alimlerini seviyorum ama gençlerimize verecekleri pek bir şey yok. Bu boşluğu cemaat dolduruyordu ama sonucu ortada. Nurcular da çok pasif ve içe kapalı. Zaten bir genç ben nur risalesi dinlemek istiyorum diye dışarı çıksa bir ay arasa Nurcuları bulamaz.
Bu şartlar altında ben durumu çok vahim görüyorum. Z neslinin geleceği dini açıdan çok kötü olacak.
Vahim mi? Ben muhteşem bir gelişme olarak görüyorum. RnK okuyarak gençlik yıllarımı Nurcular arasında heba etmişim.
YanıtlaSilNe uğruna? İçinde şiddet, İsrailiyat, zeker hukuku ve kadın düşmanlığı hakikaten olan bir Arap dini uğruna. Tesadüfen başka bir nur cemaatine denk gelseydim, bugün iğdiş beynimle bir de hapse düşebilirdim.
İslam adına biz Arap olmayı öğrendik, köpeklerin necis, şeytan osuruğunun zart diye çıktığını, tuvalete sol ayakla girmeyi öğrendik. Nurslu Said ki en azından temiz insandır bize allegorilerle bezenmiş bir iman anlattı. Ama alemde bazen haksızlıklar, bazen de şefkat aşikardır dedi. İslam fıkhına aykırı şeyler anlattı. Mantık olarak da safsata ile dolu cyclical ama en azından iyi niyetli sözler yazdı.
Bunlar şahsi görüşüm. Kimseyi ilgilendirmez ama gençler yeni kemalat medarı bulmak kaydıyla iyi yoldalar.
Şu an ate miyim?
Değilim ama standart bir mümin kabul edilmeyebilirim IŞİD kafası tarafından.
Tabii ki, bir müslüman olarak ben durumu vahim olarak değerlendiriyorum. Ama bir Atatürkçü ya da Ateist bunu çok olumlu bir gelişme olarak değerlendirebilir. İşin aslına bakarsanız, dinden ya da ideolojiden mücerret olarak da düşünürseniz de Z neslinin durumunu bombok görüyorum, kusura bakmayın. Sosyalist ya da komünist rejimlerde insanlar genel olarak çalışkan olur. (Sistem verimsizdir vs. onlar ayrı mesele). Kim çıkar da şu anda gençlik iyi yolda bağımsız, düşünceye açık vs. gibi şeyler sayıklarsa Demirel gibi alnını karışlarım. Geçiniz bunları, boş iş. Eğitim vahim, sanat-meslek öğrenme vahim, dünyaya açık olma vahim.
YanıtlaSilİslam adına arap olmayı öğrenmişiz, hayır, hiç bir şey öğrenmedik, sıkıntı orada zaten. İster inanmayan açısından ister müttaki bir müslüman açısından bakın bizim millet İslam'ın kabuğuna bile vakıf olamadı. Arapça bilmez, öğrenmeye çalışmaz. Bizde anlamadan Kuran okumak idealize edilmiştir hep. Öylesi daha sevaptır, ne kadar kötü okursan o kadar sevap alırsın vs.
Özet olarak dostum, kurşun hızıyla hatta tayfımız kırmızıya kayarak kıyamete doğru gidiyoruz. Ben şundan korkuyorum ki Cenabı Hak halimize bakıp büyük alametleri falan göstermeden güm diye kıyameti koparacak, mal gibi ortada kalacağız, Allah korusun.
Yazara katılmakla beraber bazı konuların tam anlaşılamadığını düşünüyorum.
YanıtlaSilBir kere şunu kabul edelim ki 35 yaş üstü insanların öğrendiği din ile şimdi çok farklı. Ben de 38 yaşında biri olarak taa 6 yaşımdan beri camiye gidiyorum, rahmetli büyükbabam da imamdı ve mahallenin İstanbul da Kuran kursunda sure öğrenmeye giderken cami ile tanışmam ve alışmam oldu. Yazları okul tatilinde memleketimize(Çorum)giderken de kuran kurslarına giderdim.
Fakat bizim zamanımızdaki hocalar hakkaten şimdikiler ile kıyaslıyorum da, gerçekten hoca imiş oysa şuankilerin neredeyse yarısı artist! Başakşehir 4.Etap taki merkez camii imamını örnek göstererk söylüyorum,şov adamları. Çocukluğumda hatırladığım cami adabı,cami ahlakının zerresini görmüyorum şu an birçok camide(heleki çocuklar var ise) Bende çocukluğumda camilere Teravih namazlarına giderdim ama namaz kılmaya şimdikiler gibi oynamaya değil.
Veliler de veli değilki isterse çocuk caminin içine afedersiniz tuvaletini yapsın umurunda değil! Oysa bizim gördüğümüz başka idi ve benim çocukluk hocam Bayram hoca insanları(çocuk-genç-yaşlı)camiye adeta çekerdi, şu anda Başakşehir merkez cami imamı adeta insanları camiden bıktırıyor. Başakşehir akp nin ve gülen cemaatinin adeta toplanma yeri(kapanmadan önce 2 tane kolej vardı burada) ve burayı gören bir insanın müslümanlığa,değil müslüman olarak doğmuş olsun,sempati ile bakması mümkün değil!
Yatılı Kuran kurslarında ortaya çıkan ve üstü örtülmeye çalışılan tecavüz olayları ve üstüne hükümetin yaptığı bütün hatalı işleri din ile örtmeye yada gerekçelendirmeye çalışmasını ekleyin, 14-16 yaşları arasında bazı şeylere artık aklı yeten ve dünyayı tanımaya başlayan bir çocuğun İslam dinine müsbet bakması yada "en mükemmel din" olarak görmesi mümkün değil. Heleki eskiyi hatırlayan bizim gibi insanlar açık açık sorhulama yaparken onların bunlardan haberinin olmayacağını kim iddia edebilir? Ben bile her camide cuma namazına gitmezken ve 20 yıl önce camiye gittiğimde imamların vaaz konusunda bugünkünden daha özgür olduğu bilirken(Örnek Çemberlitaş Mahmut Paşa Camii imamı 28 Şubatın en hızlı olduğu dönemlerinde her cuma askeriyeye,Tbmm ye,hükümete,cumhurbaşkanına,başbakana,partilere ve bilimum medyaya giydirirken kimsenin bir şey dememesi ve soruşturma geçirmemesi gibi/çünkü kendim de cumaları oraya giderdim lise yıllarımda)bugünkü gençler niye dine yönelsin yada sempati ile baksın? Dinin örnek gösterebileceği günümüzde yaşayan kim var? Erdoğan mı,Davudoğlu mu,Gül mü, Adnan Oktar mı kim? Kimi örnek dindar ve topluma iyi yönde yol veren kişi olarak gösterebilir müslümanlar bugün? Kimi? Dünyanın neresinde var örneği?
Sonuç olarak din,tabiki İslam dini için konuşursak,eğer bugün gençler arasında artık itibar görmüyor yada umursanmıyor onun yerine ana-babaların dini olarak kalıyorsa bunun birinci dereceden sorumlusu bizim hayatımızı yaptıkları ile şekillendiren "dindar ve kindar!" büyüklerdir. O yüzden kimse ergen gençlere kusur bulmasın. Gerçi ben idarecilerin de buna üzüldüğünü yada dert edindiğini pek zannetmiyorum onların tek üzüleceği dini yeni gelen nesle satamamak olur anca.
Doğduğun yerdeki dini inanışı bir zamandan sonra kabullenmemek bence gayet doğal bir davranış. Doğmuşsun, etrafındakiler sana kendi dinlerini,mezheplerini anlatmışlar, sen de mecburen inanmışsın. Diğer memleketlerde doğan insanlar şanssız bir şekilde kafir olup cehennem bileti almışlar. Birazcık sorgulayabilen bir insanın bunları düşünebilmesi gerekiyor zaten. Yoksa atalarının dininden vazgeçmeyenlerden birisi oluyorsun.
YanıtlaSilGel gelelim neden ülkemizde doğduğu yerin dininden uzaklaşmalar artmaya başladı? Yaşadığımız, bize öğretilen islam, 4 halife sonrasındaki insanların zihin ve çıkarlarının süzgecinden geçmiş, yoğrulmuş, başkalaşmış, mezhep ile tarikat-cemaat, kraliyet, siyaset ceberrutu altındaki İslam. Kuran ın anlamından bizleri uzak tutmaya çalışan islam.
Anlamayalım diye Kuranın arapçasına zorlayan islam.
Gücü elinde bulundurmak için siyasi ve ekonomik malzeme haline getirilen islam.
Rivayet dinine dönüştürülen islam.
hadisçileri peygamber kadar hatta daha da güvenilir(Çünkü peygamber kendi sünnetini yazdırmayı onlar kadar akledememiş) kılan islam.
Başka dinlere, mezheplere ne bu dünyada ne de ahirette yaşam hakkı tanımayan islam.
İçinden FETÖ çıkarabilen islam.
Kendi inanışına göre herkese zulmü hak görebilen islam.
Yahudiler gibi kendini üstün gören, diğer müslüman olmayan coğrafyadaki insanlara göre Allahın kendisine torpil yaptığına inanılan islam.
Allah rızası yolunda yaptığı her şey mübah, işlediği her günah aslında birer sevap sayılan müslümanların cirit attığı islam.
Zekat kurgusunun "zekat vermemeye" dayandığı, yeterince kar etmiyorsan zekat vermene gerek olmayan islam.
Namaz kılmıyorsan yeterince müslüman olmadığın islam.
Kuranın yasakladığı davranışların yapılmasının bir mahsuru olmadığı, olsa da kandil gecelerinde veya bir seyhin el verdiği insan aracılığıyla affedildiği sanılan islam.
Hristiyanlıktaki gibi bir ruhbanlık yoktur deyip hristiyanlıktakinden 100 kat fazla aracı kullanan hatta aracısız yoldan sapacağını iddia eden islam.
Her camisinde birer aracı bulunan islam.
Maaş karşılığı namaz kıldıran imamların olduğu islam.
Maaş karşılığı namaz kıldıran imamların arkasındaki cemaatten fazla gelirinin olduğu islam.
Maaş karşılığı namaz kıldıran imamların okuduğu Arapça kuran tilaveti karşılığı bahşiş aldığı islam.
Maaş karşılığı namaz kıldıran imamların siyasi ideolojinin kölesi olduğu islam.
Müslümanların zengin sayısı artınca Allahın rızasına erişildiğine inanılan islam.
Birey olmanın mümkün olmadığı illaki birinin peşinden gidilmesi gereken islam.
Bu ve bunun gibi yüzlerce islam tanımı varken müslüman olmak da akıl karı değil.
Gerektiği gibi yaşayan, bu islam tanımlarına uymayan müslümanlar tabiiki vardır.
Ama ben denk gelmedim herhalde.
Ben de şahsen Kuran meallerini inceleyerek birşeyler öğrenmeye çalışıyorum. Kuran dışındaki herşey yok hükmünde.
Ayrıca müslüman olmayan coğrafyadaki insanların da ahirette yargılanacağını fakat bizden daha şanslı olduklarını ve ibadetlerden muaf olduklarını düşünüyorum.
Ben size hiç göremedeğiniz gerçeği açıklayacağım. Bu jenerasyon ile eski jenerasyonlar arasındaki en büyük fark net bilgiye verilen değerdir. Hem bilgi akışı hem de bilgiyi test etme kolaylığı çok fazla olduğu için gençlerin ne dendiği çok açık olmayan veya aşırı şekilde farklı yorumlamaya açık veya neden sonuç ilişkisi tam kurulamamış bilgiye hiç önem vermemesi. Ve tüm bunlar dinde yoğun şekilde mevcut. "Bu böyle midir ?"sorusuna evet veya hayır diyemeyen hiç bir bilginin değeri yok onların gözünde. Dolayısı ile dinin de.
YanıtlaSil