Kadın Hakları

Müslüman toplumlardaki kadının ikinci sınıf konumu öteden beri sosyal medyada eleştirdiğim bir konu. Beni bu yazıyı yazmaya iten asıl neden ise son zamanlarda gündem olmaya başlayan başörtüsünü çıkaran genç kızların başlattıkları hareket. En baştan söyleyeyim, bu yazıyı yazarak en çok eleştirdiğim hareketlerden birini bizzat kendim yapıyorum. Kadınların yorumlarına çok ihtiyaç duyulan bir konuda bir erkek olarak söz söyleme cüretini gösteriyorum. Bu yazıyı özgürlüğünü isteyen kadınları desteklemek için yazıyorum olmam, umarım suçumu hafifletiyordur. 

İlgilenenler için, baskıyla başını kapatıp sonradan açanların yorumlarını okuyabileceğiniz ilginç bir 
websitesine şu linkten ulaşılabilir: http://www.yalnizyurumeyeceksin.com 

Bu websitesindeki birçok yorum ve eleştiriye katılmıyorum. Ama yapılan eleştiri ve yorumları da çok 
önemsediğimi söylemeliyim. Bu tür sitelerin kötü niyetle açılması da her zaman bir olasılık ama 
yazılanlar bana samimi geldiği için link’ı paylaşmakta mahzur görmedim. İslamda kadın ve başörtüsü üzerinde yüzlerce kitap yazılmıştır. Ne yazık ki tamamına yakını erkekler tarafından yazılan bu kitaplar ne benim ne toplumda hakettiği statü ve özgürlük isteyen müslüman kadınların görüşlerini yansıtıyor. Bu konuda ilerici içtihatlara kapı açacak yeni araştırmalara ihtiyaç var. 

Umuyorum ki, baskıya karşı çıkan yeni hareket ve oluşumlar bu araştırmalara olan talebi artıracak ve bizzat bu hareketlerin içinden çıkan kadınların araştırmaları bu konularda yeni açılım ve dini içtihatlara yol açacak. 

Kadında İslam ve başörtüsü konusuna kanımca Nur süresinin 31. ayetiyle başlamak gerek. Sınırlı Arapça bilgim doğrultusunda Edip Yüksel’in mealini seçtim: “İnanan kadınlara da söyle, gözlerini sakınsınlar, iffetlerini korusunlar ve açıkta olması gereken yerleri hariç, alımlı yerlerini göstermesinler. Örtülerini göğüslerinin üzerine kapasınlar. Vücutlarının alımlı yerlerini kimseye göstermesinler.” Bu ayetin diğer birçok mealine şu websitesinden ulaşılabilir: 
http://www.kuranmeali.org/24/nur_süresi/31.ayet/kurani_kerim_mealleri.aspx 

Allah’ın kullarına emri bu ayette ortaya konmuş. Bu ayette kadınların başlarını saç telleri görünmeyecek şekilde kapatması, ve uzun pardesü giymeleri ile ilgili bir emir göremiyorum. Yaşayış ve giyim-kuşamlarında mütevazı olmaları emrediliyor. Tevazu, çağa ve topluma göre değişen bir kavram. Hz. Adem zamanındaki tevazu, Hz. Muhammed zamanındaki tevazudan, o da gümüzdeki tevazundan çok farklı olabilir. Tevazunun Güney Amerika’daki kabul ediliş şekli ile Çin’deki de birbirinden farklılıklar gösterebilir. 

Bu konuda Hz. Muhammed’e atfedilen birçok hadis mevcut. Bu hadisleri o zamanın toplumsal hayatı için zorunlu olabilecek uygulamalara rehber olarak görürken 14 yüzyıl sonra bambaşka bir toplumsal hayata birebir tatbik etmenin sakıncalarından birkaçını yazının ilerleyen bölümlerinde ele alacağım. 

Hz. Muhammed’in oluşturduğu İslami toplumdaki kadınlara verilen hakların bazılarından da 
bahsetmeden geçemeyeceğim. Öncelikle, ilk ve en sevdiği hanımı olan Hz. Hatice’nin toplumdaki yeri ve ticaretteki başarısı ilk ele alınması gereken örnek. Hz Muhammed’in ölümünden sonra eşlerinden biri olan Hz. Aişe’nin bir orduya liderlik etmesi, diğer bir eşi olan Hz. Hafsa’ya yazılmış ilk Kur’an nüshalarının teslim edilmesi de kadınların toplumda Islam dinin gelişiyle elde ettikleri statünün bir göstergesi. Nisa süresinde “Erkeklerin kazandıklarından nasipleri, kadınların kazandıklarından da nasipleri var” derken kadının erkeğe verilen bir hak değil, toplumda varolan hakların eşit bir tarafı olduğunu vurgulanıyor. Mirasla ve evlilikle ilgili verilen haklar da kadınlara o zamanın Arap toplumunda hayal dahi edilemeyecek statü ve özgürlük sağlamayı hedeflemiş. 

İslamın ilk döneminde verilen haklarla kadınların statülerinin erkeklerle eşitlendiğini söylemek gerçekçi olmaz. Ama kadın haklarında doğal sürecinin çok ötesinde bir sıçramaya neden olan Kur’an kaynaklı emir ve uygulamalar, toplum hayatındaki yüzyıllar içinde yaşanan gelişme ve değişimler ışığında hangi yönde bir evrilme olması gerektiği konusunda inananlara yol göstermiştir. 

İslamiyetin ilk yılları ile günümüz arasında geçen 14 yüzyıllık süreçte Kur’an’da yol gösterilen doğrultuda bir değişim olmadığı aşikar. Hatta utanç verici bir gerilemeden söz edilebilir. Miladi 600’lu yıllarda devesinin üstünde Arap çöllerinde ordu yöneten kadınlarla 2000’li yıllarda aynı mekanlarda araba kullanabilmekten mahrum bırakılan kadınların karşılaştırması bile argümanımızı ispatlamaya yeterli olacaktır. Zamanının halifesi Hz. Ömer’e mescitte karşı çıkabilen kadınlar 14 yüzyıl sonra toplum hayatından soyutlanıp evlerine hapsedilmişlerdir. 

Peki bu gerilemenin nedeni nedir? Bana kalırsa en büyük neden, neredeyse tamamı erkek olan İslam 
alimlerinin kadınlara verilen hakları daha da ilerletmek ve kendi zamanlarına uyarlamak yerine, büyük oranda kişisel kanı ve tercihleri doğrultusunda kadınları eve kapatıp toplumun dışında tutma gayretleridir. Bunu kadınları koruma güdüsü ile yapmış olsalar dahi kadınların fikri alınmadan verilen karar ve içtihatların zaman içerisinde ne kadar olumsuz bir yönde evrildiğini bugün çok daha iyi görebiliyoruz. 

Müslüman çoğunluğa sahip hiçbir ülkede kadınlar (ve özellikle de muhafazakar olanları) tamamıyla özgür değiller. Birçok batılı ülkeden önce kadınlara oy hakkı vermiş olan Türkiye bu konuda ne yazık ki çok arkalarda. Türkiye içerisinde ise Gülen cemaati bu konuda diğer gruplara oranla çok daha katı. Gülen’in bizzat kendisinin 20 yıl önceye kadar kadınların ağızlarının kapatılmasını teşvik ettiği, o yıllarda evli olan cemaatin üst kademesindeki mensupları tarafından bilinen bir gerçek. Uzun yıllar ABD’de yaşadığı halde erkeklerle, değil konuşmak, aynı mekanda bulunmaktan dahi çekinen cemaat mensubu kadınların bu seçimlerinin tamamıyla kendi özgür iradelerinden kaynaklandığına inanmak zor. Ayrıca, Gülen hareketine mensup bir tek kadının dahi kamuoyunca tanınmıyor oluşu da hareketin kadın konusundaki katı tutumuyla ilgili iddiamı ispatlamaya yetiyor. 

İslam dininin toplumdaki uygulamalarını zaman içerisinde güncelleştirecek içtihat ve kıyas gibi çok değerli araçları mevcut. Bu araçlar özellikle erkeklerin işine gelen faiz, giyim-kuşam, ülke yönetimi gibi uygulamalarda oldukça liberal bir şekilde kullanılırken kadın hakları ve örtün(me)me konusunda nedense itibar görmemişler. Bunda kadınlara bir sorumluluk yüklemek gerekirse, tarih içerisinde günümüzde tecrübe ettiğimiz kadar bir karşı çıkış göster(e)memeleri neden olarak sayılabilir. 

Eğitimin yaygınlaşması neticesinde ve özellikle sosyal medya aracılığıyla seslerini daha iyi duyurabilme ve koordineli hareket edebilme olanağına kavuşan kadınların daha çok özgürlük konusunda mücadelelerine devam etmeleri vs bunu yaparken de kolaycı yol olan İslamı inkarı seçmemeleri akıllıca olur diye düşünüyorum. Unutmamalılar ki, bugünkü çağdışı uygulamalar dinin özünden değil, son 14 yüzyıldaki erkek egemen toplumlardaki yanlış içtihatların neticesi olarak ortaya çıkmıştır. Doğru olan, içinde kalarak hakettikleri özgürlüğün savaşını vermeleri. Aklı başındaki erkekler olarak da, bu tartışmayı domine etmeden özgürlük mücadelesi yapan kadınlara destek vermemiz gerekiyor. 

Demokrat Kalem